ایران و روسیه، روابطی به درازای قرون متمادی با یکدیگر دارند و فراز و فرود های بسیاری را در این روابط تجربه کرده اند. یکی از مهم ترین حوزه هایی که این دو کشور را در این سالها به یکدیگر پیوند زده است ، روابط تجاری این دو کشور است . همسایگی این دو کشور در قرون گذشته و مرزهای مشترک آبی از طریق دریای خزر، تشابهات فرهنگی و اجتماعی این دو فرصت بسیار نابی را برای این همکاری ها پدید آورده است که متاسفانه در تمام دوره های گذشته ( از صفویه تا کنون) به این فرصت ها به دلایل گوناگون بی اعتنایی شده است. از هنگام قرار گرفتن محمود احمدی نژاد در مسند ریاست جمهوری در سال 1384 و متعاقب آن با اعلام عزم او مبنی بر ایجاد نوعی چرخش اساسی در سیاست خارجی از طریق جایگزین سازی «سیاست نگاه به شرق » با سیاست « تنش زدایی» و رویکرد «تعامل و گفت وگو » با غرب مورد اقبال دولت پیشین ، سیاست خارجی ایران را در قبال روسیه دچار تغییر کرد . ماهیت روابط ایران و روسیه همواره محل تامل بوده است ؛ زیرا در روابط ایران و روسیه در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد ، برجسته ترین عنصر سازنده سیاست خارجی ، نگاه به شرق و رویکرد تهاجمی بود.[1] اگر چه سفر ولادیمیر پوتین ، ریاست جمهوری روسیه به ایران ، بار دیگر در چارچوب یک نشست چند جانبه انجام شده ، با این حال روابط دوجانبه تهران و مسکو وکیفیت آن را برجسته تر ساخته است . روابط ایران و روسیه به دلایل مختلف پس از توافق هسته ایران (برجام ) و به دنبال آن همکاری ایران و روسیه در سوریه از اهمیت دو چندان برخوردار شده و در عین حال یکی از موضوعات بحث برانگیز هم در حوزه سیاست خارجی دو کشور و هم در متن سیاست منطقه ای و بین المللی بازیگران دیگر شده است. به ویژه این که در حالی که ناظران برجام را زمینه بهبود روابط ایران و عرب و دوری تهران و مسکو ارزیابی می کردند ، اما پس از توافق هسته ایران آنچه بیش تر نمود پیدا کرد ، عدم تحقق انتظار ها در روابط تهران و غرب و جهش در روابط ایران و روسیه بود.[2] امروزه بسیاری از کارشناسان ، روابط این دو کشور را راهبردی تعریف کرده اند. لکن روابط راهبردی در اصل به روابطی گفته می شود که ماهیت سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و امنیتی طرف های رابطه از درجه بالایی از وابستگی برخوردار باشد. با توجه به حجم تجارت خارجی و روابط اقتصادی این دو کشور ، می توانیم به راحتی دریابیم که روابط ایران و روسیه حداقل در حوزه اقتصادی راهبردی نیست. در این مقاله درصدد هستیم که موانع و مشکلات تجاری ایران و روسیه را برشماریم و راهکارهایی را برای افزایش حجم تجارت خارجی ایران و روسیه ارائه دهیم.